Asah Kamampuh Basa Sunda: Contoh Soal Kelas 9 Semester 1 Pikeun Nyiapkeun Diri

Basa Sunda mangrupakeun salasahiji warisan budaya anu luhur tur penting pikeun dilestarikeun. Di sakola, diajar basa Sunda mangrupakeun cara pikeun nguatkeun rasa katresna ka lemah cai jeung ngamumulé tradisi. Pikeun siswa kelas 9, semester kahiji mangrupakeun tahapan penting dina ngembangkeun kamampuh basa Sunda, utamana dina ngawasa materi anu geus dipedar. Artikel ieu bakal maparin conto-conto soal basa Sunda kelas 9 semester 1 anu representatif, sarta bakal dipedar ngaliwatan sawatara jinis soal. Tujuanana nyaeta sangkan siswa bisa leuwih siap dina nyanghareupan evaluasi, boh dina ulangan harian, mid-term, atawa panilaian ahir semester.

Ngawasa Tatakrama Basa Sunda: Tingkatan Basa jeung Panerapanana

Salah sahiji aspék penting dina diajar basa Sunda nyaeta ngawasa tatakrama basa. Ieu ngawengku pamahaman ngeunaan ragam basa Sunda anu dibagi jadi tilu tingkatan: Lalawanan (Leungeun) atau Loma, Panengah (Basa Sedang), jeung Lemes (Basa Halus). Pamahaman kana tatakrama ieu penting pisan pikeun ngahindarkeun kasalahan dina komunikasi lisan jeung tulisan, sarta nunjukkeun rasa hormat ka lawan biccang.

Conto Soal 1: Ngarobah Kalimah kana Ragam Basa Anu Diparentahkeun

Parentah: Robah kalimah di handap ieu kana ragam basa anu diparentahkeun dina kurung.

1. "Kamari abdi mésér buku di toko." (Ragam Loma)

   • Pedaran: Dina soal ieu, siswa kudu ngarobah kecap "abdi" (lemes) jadi "aing" atawa "kuring" (loma), sarta "mésér" (lemes) jadi "meuli" (loma).
   • Jawaban: Kamari aing/kuring meuli buku di toko.

2. "Pun lanceuk nuju teu damang, teu tiasa lebet sakola." (Ragam Panengah)

   • Pedaran: Soal ieu ngabutuhkeun siswa pikeun ngarobah kecap "pun lanceuk" (lemes) jadi "lanceuk aing/kuring" (panengah), "nuju teu damang" (lemes) jadi "keur gering" (panengah), sarta "teu tiasa" (lemes) jadi "henteu bisa" (panengah).
   • Jawaban: Lanceuk aing/kuring keur gering, henteu bisa lebet sakola.

3. "Ceuk Bapak, engké poé Saptu kudu datang ka imah." (Ragam Lemes)

   • Pedaran: Di dieu, siswa kudu ngarobah "Ceuk Bapak" (loma/panengah) jadi "Numutkeun Rama/Bapa" (lemes), sarta "kudu datang" (loma/panengah) jadi "karep sumping" (lemes).
   • Jawaban: Numutkeun Rama/Bapa, engké poé Saptu karep sumping ka bumi.

Conto Soal 2: Nangtukeun Ragam Basa Dina Dialog

Parentah: Pék baca dialog di handap ieu, tuluy jawab patarosan anu aya.

Dialog:

• Asep: "Wilujeng énjing, Pak Guru! Punten ngaganggu."
• Pak Guru: "Wilujeng énjing, Asep. Aya naon? Sigana raray hidep kawas nu bingung."
• Asep: "Éh, henteu, Pak. Abdi panginten bade naros perkawis tugas anu kamari."
• Pak Guru: "O, tugaseun nanaon? Cik, geura béjérén."
• Asep: "Ieu, Pak. Dupi kamari téh tos réngsé ngadamelna, nanging abdi rada teu yakin."

Patarosan:

1. Ragam basa naon anu dipaké ku Asep nalika nyarita ka Pak Guru? Sebutkeun buktina tina dialog!

   • Pedaran: Siswa kudu merhatikeun pamakéan kecap-kecap lemes ku Asep.
   • Jawaban: Ragam basa lemes. Buktina tina pamakéan kecap saperti "Punten", "Abdi", "Pak Guru", "naros", "perkawis", "ngadamelna", "henteu yakin".

2. Naha penting pikeun maké ragam basa lemes nalika nyarita ka guru? Jelaskeun alesanana!

   • Pedaran: Soal ieu nguji pamahaman siswa ngeunaan fungsi tatakrama basa.
   • Jawaban: Penting pisan pikeun ngajénan sarta nunjukkeun rasa hormat ka guru salaku jalma anu leuwih kolot atawa anu dipihormat. Maké basa lemes ngawangun sipat sopan santun.

3. Upami Asep nyarita ka babaturanana anu saumuran, ragam basa naon anu kamungkinan bakal digunakeun?

   • Pedaran: Soal ieu ngalatih siswa mikir kana kontéks situasi jeung lawan biccang.
   • Jawaban: Ragam basa loma (leungeun) atawa panengah. Contona, "Wilujeng énjing, Pa! Punten ganggu." bakal jadi "Beu, Wilujeng énjing, Pak! Nuhun tos dipasihan waktos." atawa "Beu, mangga, aya naon, Sep?"

Ngembangkeun Kapercayaan Diri Ngaliwatan Panulisatan Pesen Singget (SMS) jeung Surat Pribadi

Dina kahirupan sapopoé, komunikasi ngaliwatan tulisan saperti SMS atawa surat pribadi masih relevan. Diajar cara nulis anu bener tur merenah dina basa Sunda bakal ngabantu siswa ngamumulé tradisi jeung ngajaga komunikasi anu hade.

Conto Soal 3: Nyusun SMS

Parentah: Pék susun SMS dina basa Sunda pikeun kaayaan di handap ieu.

1. Anjeun rék ngajak babaturan pikeun ulin ka imah dina poé Minggu isuk. Babaturan anjeun ngaranna Rina, jeung anjeun make basa loma.

   • Pedaran: Siswa kudu apal kecap-kecap anu umum dipaké dina SMS jeung ngagunakeun basa loma.
   • Jawaban: "Rin, ulin ka imahku Minggu isuk yu. Urang ngobrol-ngobrol bari ngadéngékeun musik. Kumaha? Bisa?"

2. Anjeun rék ngabéwarakeun ka Ibu Guru yén anjeun moal tiasa lebet sakola dinten ayeuna kusabab teu damang. Anjeun make basa anu sopan tapi henteu pati lemes teuing (panengah).

   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh ngagunakeun basa panengah dina situasi resmi saperti ka guru.
   • Jawaban: "Assalamu’alaikum, Ibu Guru. Pun punten, dinten ayeuna abdi teu tiasa lebet sakola margi teu damang. Hatur nuhun."

Conto Soal 4: Nyusun Surat Pribadi

Parentah: Pék susun hiji paragraf bubuka pikeun surat pribadi anu ditujukeun ka nini anjeun di kampung. Anjeun ngagunakeun basa lemes.

• Pedaran: Soal ieu ngajarkeun siswa kumaha cara ngamimitian surat pribadi kalayan sopan ka anggota kulawarga anu leuwih kolot.
• Jawaban (Conto): "Nyi, kumaha damang? Mugia Nyi sareng sadaya kulawarga di ditu aya dina panangtayungan Gusti Nu Maha Welas. Pun biang sareng pun bapa di dieu seja ngiring bingah ogé, pamugi sadayana lancar."

Ngaguar Carita Pondok (Carpon) jeung Wangenanana

Carita pondok atawa carpon mangrupakeun genre sastra anu penting dina basa Sunda. Diajar carpon ngalatih siswa pikeun mikawanoh unsur-uns naratif, kayaning tokoh, latar, alur, jeung amanat.

Conto Soal 5: Nangtukeun Unsur-uns Carpon

Parentah: Pék baca cutatan carpon di handap ieu, tuluy jawab patarosan anu aya.

Cutatan Carpon:
"Aya budak ngaranna Dani, umurna kakara genep taun. Manéhna ngan hirup jeung indungna di hiji imah leutik sisi walungan. Unggal poé, Dani sok ngarasa sedih lamun ningali babaturanana dimaénkeun ku kolotna. Indungna anu kuli cuci geus sabisa-bisana mere nu panghadéna pikeun Dani, tapi tetep baé hésé pikeun hirup."

Patarosan:

1. Saha tokoh utama dina cutatan carpon di luhur? Naon ciri-cirina?

   • Pedaran: Siswa kudu bisa nangtukeun tokoh utama jeung ngaguar ciri-cirina tina téks.
   • Jawaban: Tokoh utamana nyaeta Dani. Ciri-cirina nyaeta umurna genep taun, hirup jeung indungna, jeung sok ngarasa sedih lamun ningali babaturanana dimaénkeun ku kolotna.

2. Dimana latar tempat carita dina cutatan ieu? Naon anu ngajadikeun latar ieu karasa?

   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh siswa nangtukeun latar jeung ngajelaskeun pangaruhna.
   • Jawaban: Latar tempatna nyaeta di hiji imah leutik sisi walungan. Latar ieu karasa ku ayana gambaran kahirupan anu hésé jeung kapurak.

3. Naon amanat anu bisa dicokot tina cutatan carpon ieu?

   • Pedaran: Soal ieu ngajurung siswa pikeun mikir kana pesen moral tina carita.
   • Jawaban: Amanatna nyaeta sanajan hirup hésé, urang kudu tetep sumanget jeung boga rasa syukur. Indung Dani geus sabisa-bisana mere nu panghadéna, jadi urang kudu ngahargaan kana usaha kolot.

Ngahargaan Basa Sunda Ngaliwatan Pantun jeung Pupuh

Pantun jeung pupuh mangrupakeun wangun ugeran dina sastra Sunda anu miboga aturan jeung wirahma anu husus. Diajar ieu bakal ngaronjatkeun kamampuh apresiasi kana karya sastra Sunda.

Conto Soal 6: Nangtukeun Ciri-ciri Pantun atawa Pupuh

Parentah: Pék baca ungkara di handap ieu, tuluy sebutkeun éta téh kaasup kana wangun naon (Pantun atawa Pupuh), sarta jelaskeun alasanna!

1. "Mun teu melenoy, moal ngarawel, mun teu landong, moal ngararas."

   • Pedaran: Siswa kudu apal ciri-ciri pantun, utamana dina bagéan sampiran jeung eusi anu patali.
   • Jawaban: Ieu téh Pantun. Alasanana, ungkara téh mangrupa wangun ugeran anu dua padalisan (baris) munggaran mangrupa sampiran (panyending), sedengkeun dua padalisan panungtung mangrupa eusi anu ngandung harti.

2. "Asih teu karasa, nuturkeun reujeung kanyaah. Siga mega di langit, ngawang-ngawang teu puguh. Apan rasa kapanasaran, naha bet kieu jadina." (Ieu conto Pupuh Kinanti)

   • Pedaran: Soal ieu nguji kamampuh siswa mikawanoh ciri-ciri pupuh, saperti guru lagu jeung guru wilangan.
   • Jawaban: Ieu téh Pupuh (khususna Pupuh Kinanti). Alasanana, ungkara téh miboga guru lagu jeung guru wilangan anu tangtu sarta ngawangun hiji patokan dina pupuh.

Ngembangkeun Pamahaman Téks Naratif jeung Deskriptif

Siswa kelas 9 ogé diajarkeun pikeun bisa ngabédakeun tur ngaguar téks anu sipatna naratif (ngadongéng) jeung deskriptif (ngagambarkeun).

Conto Soal 7: Nangtukeun Jenis Téks

Parentah: Pék baca paragraf di handap ieu, tuluy sebutkeun éta téh kaasup kana jenis téks naratif atawa deskriptif!

1. "Sore éta langit beureum merona, katémbong ti kajauhan ngalangkungan tatangkalan anu rindang. Angin ngahiliwir ngadalingding, ngabawakeun seungit kembang malati anu mekar di buruan. Manuk-manuk réngkol ngahaleuang sora, malikeun kaéndahan alam anu matak betah."

   • Pedaran: Téks ieu leuwih ngagambarkeun kaayaan, sanajan aya sora manuk.
   • Jawaban: Téks Deskriptif.

2. "Sabada ngadéngékeun bewara ti guru, murid-murid gancang ngasup-ngasupkeun buku kana tasna. Maranéhna geus teu sabar rék buru-buru mulang ka imah. Aya nu geus ngadagoan lanceukna, aya ogé nu rék nulungan indungna."

   • Pedaran: Téks ieu ngadadarkeun runtuyan kajadian.
   • Jawaban: Téks Naratif.

Panutup

Diajar basa Sunda kelas 9 semester 1 ngawengku rupa-rupa aspék, ti mimiti tatakrama basa, nulis surat jeung SMS, ngaguar sastra saperti carpon, pantun, jeung pupuh, nepi ka mikawanoh jenis-jenis téks. Conto-conto soal di luhur mangrupakeun gambaran umum anu bisa dipaké ku siswa pikeun ngasah kamampuhna. Ku cara ngalatih diri ngaliwatan sababaraha jinis soal ieu, dipiharep siswa kelas 9 bakal leuwih percaya diri jeung mampuh ngawasa materi basa Sunda kalawan sae. Ulah poho pikeun terus diajar, maca, jeung ngagunakeun basa Sunda dina kahirupan sapopoé sangkan kamampuh urang beuki kajeng.